Lokalizacja ogródka ziołowego

Przy wyborze miejsca pod kącik zielarski trzeba pamiętać, że wiele ziół pochodzi ze slonecznych i ciepłych krajów. Do takich należą bazylia, cząber, kolendra, lawenda, majeranek, melisa, rozmaryn tymianek. inne jak estragon, lubczyk czy rzeżucha nie są wrażliwe na chłody i mogą rosnąć wszędzie, nawet w półcieniu.

Najlepsza lokalizacją dla ogródka zielarskiego jest miejsce przy południowej ścianie budynku. Aby stworzyć bardziej dogodny dla nich mikroklimat warto do strony północnej posadzić żywopłot z roślin jednorocznych albo wieloletnich, lub dać osłony z drewna itp.

Warunkiem powodzenia uprawy ziół jest właściwe przygotowanie gleby. Glebę cięższą, gliniastą należy rozluźnić przy pomocy drenażu z piasku lub żwiru. Gleby lekkie muszą być wzbogacone próchnicą przez odpowiednie nawożenie organiczne (kompostem, nawozami zielonymi). Większość roślin zielarskiech wymaga gleb o odczynie obojętnym.

Na rabacie okrągłej lub owalnej (płaskiej, wzniesionej) rośliny wysokie należy sadzić w części centralnej, a pozostałe, w miarę zmniejszania się ich wysokości - w kierunku do brzegu rabaty. W przypadku, gdy rabata jest ograniczona z jednej strony (np. żywopłotem, płotem lub ścianą budynku), to wysokość sadzonych roślin powinna zwiększać się od frontu do głębi rabaty. Poszczególne grządki trzeba tak rozplanować, aby dostęp był łatwy do każdej z nich. Ścieżki pomiędzy grządkami można obsadzić trawą, albo wykonać z różnych materiałów, np. żwiru, kamieni, cegieł zakopanych w ziemi, desek, płyt chodnikowych.

Surowcami lezniczymi lub przyprawowymi mogą być różne części ziół, a więc kwiaty, liście, owoce, nasiona, kłącza i korzenie. Przystępując do zbioru każdego z gatunków, musimy orientować się, jakie są cechy surowca określające optymalny, czyli najkorzystniejszy termin zbioru. Dla roślin olejkowych (np. mięty, rumianku, szałwii) najwłaściwszym okresem zbioru jest początek kwietnia, kwiaty szeregu gatunków roślin zbieramy sukcesywnie w miare ich rozkwitania, a liście przeważnie kilkakrotnie w miarę wzrostu roślin. Rośliny uprawiane na nasiona zbiera się po osiągnięciu dojrzałości nasion, a rośliny korzeniowe po zakończeniu wegetacji roślin. Większość ziół zbieramy w godzinach południowych.

Ziołowy ogródek na parapecie - tymianek

TYMIANEK POSPOLITY, TYMIANEK WŁAŚCIWY
(Thymus vulgaris)


Tymianek jest krzewinką o drobnych, ciemnozielonych liściach i różowych bądź białych kwiatach. Porasta ogromne obszary południowej Europy, od Półwyspu  Iberyjskiego po Grecję, tworząc prawdziwe pachnące dywany. W naszych warunkach klimatycznych, uprawiany w ogrodzie, w bezśnieżne zimy czasami przemarza. Świetnie prezentuje się w doniczkach na parapetach okien. Tymianek jest znany i ceniony od czasów starożytnych. Działa wykrztuśnie, przeciwbólowo i dezynfekująco. Jako przyprawy używamy liści świeżych bądź suszonych - dodaje się je do zup, ryb, mięs oraz warzyw.


Uprawa:
Miejsce - soneczne i ciepłe. Do suszenia nadają się kwitnące rośliny.


Podlewanie:
Umiarkowanie, tymianek nie lubi nadmiaru wody.


Nawożenie:
W okresie wegetacji stosujemy niewielkie dawki nawozów o dużym rozcieńczeniu składników mineralnych


Przesadzanie:
Wymaga zasobnego, ale przepuszczalnego, lekko piaszczystego podłoża. W pierwszym roku uprawy, ze względu na powolny wzrost, tymianek sadzi się do domiczek o średnicy 10cm. W następnych latach przesadzamy go do znacznie większych doniczek (o średnicy 16cm)


Rozmnażanie:
Nasiona wysiewamy wiosną - dość długo kiełkują. Po kilku tygodniach młode rośliny pikujemy po 3-4 sztuki do małych doniczek. Można również rozmnażać przez podział starszych roślin.

Ziołowy ogródek na parapecie - cząber

CZĄBER OGRODOWY
(Satureja bortensis)


Jest dekoracyjną rośliną o drobnych, ciemnozielonych liściach i białych lub różowych kwiatach. Najczęściej uprawia się pochodzący z krajów śródziemnomorskich jednoroczny "cząber letni". Spotyka się go często jako roślinę dziko rosnącą na suchych, wapiennych stanowiskach. Znany jest także wieloletni "cząber górski". Liście i pędy wierzchołkowe cząbru stanowią świetny dodatek do ryb, fasoli, kiełbas i sosów. Pamiętajmy jednak, że należy go dodać na 10 minut przed zakończeniem gotowania, gdyż włożony za wcześnie może nadać potrawom gorzki smak


Uprawa:
Miejsce - słoneczne i ciepłe. Cząber kwitnie od czerwca do września. Świeże liście nadają się do użycia przez cały czas, do suszenia natomiast wybieramy pędy, na których kwiaty już przekwitły (dłużej zachowują aromat)


Podlewanie:
Umiarkowanie.


Nawożenie:
Kilka razy w okresie wegetacji, nawozami o niewielkim stężeniu - jednak ilość składników pokarmowych w zasobnym podłożu użytym do sadzenia cząbru jest zazwyczaj wystarczająca.


Przesadzanie:
Roślina jednoroczna, nie przesadzamy.


Rozmnażanie:
Przez wysiew nasion, zwykle w kwietniu - przykrywamy je cienką warstwą ziemi. W wilgotnym podłożu kiełkują bardzo szybko, po 3-4 tygodniach najmocniejsze siewki przesadzamy do doniczek.

Ziołowy ogródek na parapecie - szałwia

SZAŁWIA LEKARSKA
(Salvia officinalis)


Jest ozdobną krzewinką o sarozielonych, owłosionych liściach i fioletowych lub białych kwiatach. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego i należy do najbardziej rozpowszechnionych roślin leczniczych. Szałwię lekarską szczególnie ceniono w średniowieczu, wtedy też wiązano z nią wiele przesądów, zabobonów i praktyk magicznych. Dziś właściwości dezynfekujące szałwi wykorzystuje się najczęściej w produkcji środków odkażających, stosowanych do płukania przy bólu zębów i zapaleniu jamy ustnej. Nadaje się również do przyprawiania drobiu, ryb mięs, ale trzeba używać jej z umiarem, gdyż jest dość pikantna.
Liście szałwi lekarskiej osiągają pełny smak i aromat dopiero w drugim roku uprawy.


Uprawa:
Lubi stanowiska słoneczne i ciepłe, w zimie mogą być nieco chłodniejsze. W pierwszym roku uprawy rośnie powoli, dlatego nie należy osłabiać jej nadmiernym cięciem.


Podlewanie:
Umiarkowanie, unikając zastoin wody.


Nawożenie:
Roślina nie ma szczególnych wymagań co do ilości składników pokarmowych. Przy dłuższej uprawie wiosną i latem kilka razy należy zastosować nawóz wieloskładnikowy o stężeniu 0,1%.


Przesadzanie:
W pierwszym roku uprawiamy szałwię w małych doniczkach. W następnych latach przesadzamy ją do większych doniczek w przepuszczalne, lekko zasadowe podłoże. Konieczny jest dobry drenaż.


Rozmnażanie:
Przez wysiew nasion w marcu-kwietniu. Po kilku tygodniach przesadzamy po 3-4 rośliny do doniczki. Początkowo szałwia rośnie powoli, ale już w drugim roku wygląda okazale. Można ją również rozmnażać z sadzonek zielnych, które łatwo się ukorzeniają w wilgotnym podłożu.

Ziołowy ogródek na parapecie - rozmaryn

ROZMARYN LEKARSKI
(rosmarinus officinalis)

Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego. Ma wąskie, dekoracyjne, wonne liście i niebieskoliliowe lub białe kwiaty. Uszlachetnia smak potraw i reguluje trawienie, w smaku przypomina nieco tymianek. Używa się go jako przyprawy do tłustych mięs: baraniny i wieprzowiny. Działa również uspokajająco i dezynfekująco.
Ciekawostką może być to, że dawniej dodawano go do bukietów ślubnych.

Uprawa:
Latem rozmaryn lubi słońce i ciepło. Aby przetrwał w doniczce zimę, musimy zapewnić mu chłodniejsze  (około 10⁰C), ale również dobrze oświetlone stanowisko.

Podlewanie:
Umiarkownie, 1-2 razy w tygodniu, zimą jeszcze oszczędniej.

Nawożenie:
Kilka razy w czasie wegetacji, nawozami o niewielkim stężeniu.

Przesadzanie:
Gdy uprawiamy rozmaryn dłużej niż rok, wiosną trzeba go przesadzić w próchniczne, zasobne podłoże.

Rozmnażanie:
Nasiona wysiewamy wiosną (marzec-kwiecień), po kilka do doniczek. Można rozmnażać również przez sadzonki zielne (długości 6-8cm), które ukorzeniamy w kwietniu-maju w wilgotnym podłożu przez około 8 tygodni.

Ziołowy ogródek na parapecie - oregano

LEBIODKA POSPOLITA, OREGANO
(Origanum vulgare)

Jest byliną pospolicie rosnącą w środkowej Europie. Ze względu na bliskie pokrewieństwo z majerankiem nazywana bywa "dzikim majerankiem", ma jednak ostrzejszy smak i intensywniejszy zapach. Ładnie prezentują się silnie rozrośnięte, pachnące rośliny w doniczkach, na kuchennych parapetach. Oregano stosuje się głównie jako przyprawę do potraw z jarzyn, mięs, sałatek i pizzy. Występuje w licznych mieszankach ziół śródziemnomorskich.

Uprawa:
Oregano dobrze rośnie w miejscach słonecznych i dość ciepłych. Najlepszym terminem zbioru liści do suszenia jest okres tuż przed ukazaniem się pąków kwiatowych.

Podlewanie:
Nie lubi nadmiaru wody, gdyż dziko rośnie na suchych stanowiskach.

Nawożenie:
Jeśli uprawiamy lebiodkę przez jeden sezon, korzysta ze składników pokarmowych zawartych w podłożu.

Przesadzanie:
Najczęściej uprawiamy oregano w doniczkach tylko przez rok. Stosujemy zasobne, lekko zasadowe podłoże.

Rozmnażanie:
Wysiewamy nasiona wiosną na głębokość 0,5cm, po wzejściu siewki przerywamy (wyrywamy słabsze) lub przesadzamy, tak by w doniczce zostały 3-4 rośliny. Można też rozmnażać przez podział starszych okazów.

Ziołowy ogródek na parapecie - majeranek

MAJERANEK
(Origanum majorana)

W krajach śródziemnomorskich majeranek jest rośliną wieloletnią, w północnej Europie brakuje mu ciepła i uprawia się go jako roślinę jednoroczną. Ma niewielkie, owalne, dość dekoracyjne liście. Należy do nielicznych ziół, które dopiero po wysuszeniu nabierają intensywnego aromatu. Majeranek stanowi popularną przyprawę dodawaną do mięs i kiełbas, a także do zup, m. in. grochowej i fasolowej.

Uprawa:
Miejsce - słoneczne i ciepłe. Gdy na roślinie zaczynają pojawiać się kwiaty, obcinamy wierzchołki pędów i suszymy.

Podlewanie:
Oszczędnie - majeranek nie lubi nadmiaru wody, dość dobrze znosi suszę.

Nawożenie:
Przy uprawie w doniczce przez jeden sezon nie nawozimy (ewentualnie można 1-2 razy zastosować nawóz o stężeniu 0,1%).

Przesadzanie:
Roślinę uprawiamy przez rok. Lubi zasobne, lekko zasadowe podłoże.

Rozmnażanie:
Wiosną wysiewamy nasiona do doniczek, przykrywamy cienką warstwą podłoża. Po wzejściu część siewek wyrywamy, pozostawiamy w doniczce 3-5 roślin.